محله بالاکفت بزرگ ترین محله شیراز و از محله های جنوبی شهر است. از شمال به محله درب شاهزاده، از غرب به محله اسحاق بیگ و لب آب، از جنوب به دروازه خاتون (فلکه خاتون) و از شرق به دروازه قصابخانه و کل شیخ ابوذرعه محدود می شود.
بالا کفت (بالا کفد):
این محله بزرگ ترین محله شیراز و از محله های جنوبی شهر است. از شمال به محله درب شاهزاده، از غرب به محله اسحاق بیگ و لب آب، از جنوب به دروازه خاتون (فلکه خاتون) و از شرق به دروازه قصابخانه و کل شیخ ابوذرعه محدود می شود. بناهای شاخص آن عبارتند از بقعه حضرت سید علاءالدین حسین (ع)، آرامگاه شیخ روزبهان، نارنجستان قوام، خانه زینت الملک، مسجد قورخانه، حمام گودی، مسجد و امامزاده سید ابوطالب، مدرسه هاشمیه و آرامگاه شیخ ابوذرعه و ...
بازار مرغ
هسته مرکزی و قدیمی ترین محله شیراز است. بناهای شاخص آن عبارتند از بقعه حضرت شاهچراغ (ع)، بقعه حضرت سید میرمحمد (ع) ، مسجد جامع عتیق، مسجد نو، مسجد قدس، بازار حاجی، اردوبازار، سرای مشیر، بازار مسگرها ، بازار قیصریه و مدرسه حکیم.
لب آب
از محله های جنوبی شیراز است. از جنوب به دروازه شاه داعی، از شمال به محله اسحاق بیگ، از غرب به محله سردزک و از شرق به محله بالا کفت محدود می شود. بناهای شاخص این محله عبارتند از دروازه شاهداعی الله، مسجد علی، بازار و مدرسه منصوریه و آرامگاه سیدشریف جرجانی.
سردزک
از محله های جنوبی شیراز است. از جنوب به کل شاهزاده قاسم، از شمال به محله بازار مرغ، از شرق به محله لب آب و از غرب به محله سنگ سیاه محدود می شود. بناهای شاخص آن از این قرار است: مسجد حاج باقر، مسجد بغدادی و بقعه سیدمیرآخور.
سنگ سیاه
وجه تسمیه این محله به دلیل وجود سنگ سیاهی بر آرامگاه سیبویه بوده که اهالی، آن محله را سنگ سیاه می خواندند. از شمال به محله سرباغ و میدان شاه، از جنوب به دروازه کازرون، از غرب به باروی شهر و از شرق به محله سردزک محدود می شود. بناهای شاخص آن عبارتند از : بقعه بی بی دختران، حمام و مسجد ایلخانی، مسجد و حسینیه مشیر، بازارچه و کلیسای ارامنه، حسینیه کردها، خانه فروغ الملک، خانه سعادت، خانه ضیائیان، بازارچه حاج زینل و بقعه سید حاجی غریب (سید تاج الدین غریب).
میدان شاه
این محله از محله های شمالی شهر شیراز است و از دوره صفویه تا قاجاریه، مجموعه های حکومتی در آن ساخته شده است. از شمال به محله درب شاهزاده، از غرب به کل مشیر و دروازه باغشاه و از جنوب به محله سنگ سیاه و از شرق به محله بازار مرغ محدود می شود. محله کوچک «حکیمی ها» نیز جزیی از آن به شمار می رود. بناهای شاخص آن از این قرار هستند: مسجد سپهسالار، کنیسه یهودیان و مسجد آقااحمد.
درب شاهزاده
این محله به دلیل وجود قبر شاهزاده منصور در آن بدین نام خوانده می شود. از محله های شمالی بافت قدیم است و از شمال به دروازه اصفهان و دروازه سعدی، از جنوب به محله های بالاکفت، اسحاق بیگ و بازار مرغ محدود می شود.
محله شیادان و محله موردستان از محله های کوچک آن است و بناهای شاخص آن عبارتند از مسجد، حمام و بازار وکیل، بازار نو، مسجد مولا، مسجد آقاباباخان، کاروانسراهای احمدی و روغن و گمرک و فیل.
اسحاق بیگ
این محله از محله های مرکزی شیراز است. محله بیات ها و گودعربان بخشی از آن است. از شمال به محله درب شاهزاده، از جنوب به محله لب آب، از شرق به محله بالا کفت و از غرب به محله بازار مرغ محدود می شود. بناهای شاخص آن عبارتند از مسجد و خانه نصیرالملک، مسجد حاج میرزا کریم صراف، صمدرسه خان و مسجد رمضان خان.
دروازه های شیراز:
در قدیم ،شیراز دارای 6 دروازه بوده. هم اکنون در این شهر دروازه ای به جز دروازه قرآن وجود ندارد اما مردم شیراز هنوز به محل دروازه های قدیمی اشاره می کنند که عبارتند از :
-دروازه اصفهان در نزدیکی پل علی بن حمزه.
-دروازه سعدی در خیابان زند، نزدیک میدان ولی عصر (عج).
-دروازه قصابخانه بین فلکه شهید مفتح و فلکه خاتون.
-دروازه کازرون در انتهای خیابان قاآنی شمالی.
-دروازه شاهداعی الله در بولوار سیبویه، ابتدای خیابان آرامگاه شاهداعی الله.
در زمان حکومت قاجار برای آسان سازی آمد و شد ، بخشی از باروی شهر فرو ریخت و حفره هایی در آن به وجود آمد که شیرازی ها آن را کل می گفتند. این کل ها عبارتند از: کل مشیر، کل شیخ ابوذرعه و کل شاهزاده قاسم.
